عصیان روی خط موازی؛ تأملی بر مینی سریال «بازی مرکب»
«تلاش به‌منظور یافتن گزینه بدیلی به‌جای سرمایه‌داری، کار بی‌ثمری است؛ آن‌هم در جهانی که نظام سرمایه‌داری کاملاً بر آن سیطره یافته است و هیچ بحران آخری نه در افق دیده می‌شود و نه در خیال می‌گنجد. گزینه سوسیالیسم اعتبار خود را ازدست‌داده است و جنبش‌های ضد سرمایه‌داری نیز ظاهراً راه به‌جایی نخواهند برد، زیرا هیچ گزینه معتبر و سازنده‌ای که با الگوهای موجود تولید و مصرف همخوانی داشته باشند، ارائه نداده‌اند. بنابراین آن‌ها که در پی اصلاح جهان‌اند، باید توجه خود را به ظرفیت‌های تغییر درون سرمایه‌داری معطوف کنند». جملات فوق، برگرفته از بخش پایانی کتاب برجسته «سرمایه‌داری» نوشته «جیمز …
همه برنامه‌های یک دولت برای بودجه‌اش…
مقدمه بودجه نه صرفاً سند دخل و خرج سالانه دولت، بلکه الگوی توزیع منافع اقتصاد کشور بین تک‌تک ایرانیان است. یکی از مهم‌ترین پرسش‌هایی که شاید همیشه مطرح بوده این است که چگونه عوامل سیاسی بر مسائل اقتصادی مانند بودجه، برنامه‌های توسعه، و سیاست‌های اقتصادی تأثیر می‌گذارند؟ و برعکس؟ این پرسش از این دیدگاه فراگیر در علم اقتصاد ناشی می‌شود که نه‌تنها نیروهای سیاسی را بر خروجی‌های اقتصادی تأثیرگذار است، بلکه اغلب آن را به‌عنوان عامل تأثیرگذار تعیین‌کننده می‌داند. ۱. نظریه مبنا: چرخه‌های تجاری در سیاست بر اساس نظریه چرخه‌های تجاری[۱] در زمان‌های نزدیک به انتخابات، دولتمردان، نمایندگان و احزاب …
معمای افزایش حقوق عادلانه در بودجه سال صفر
دولت‌ها انتخاب‌های خود را در حیطه‌های مختلف نه از میان گزینه‌های خوب و بد؛ بلکه از میان گزینه‌های بد و بدتر انتخاب می‌کنند. این وضعیت ازآن‌جهت رخ‌داده که نهاد «دولت» در جامعه کنونی، ظرفیت‌های محدودی جهت انجام کارهای خوب دارد؛ اما قابلیت‌های گسترده‌ای برای خلق فاجعه از خود ارائه می‌دهد. اگر فراتر از تحلیل عقلایی گزینه‌های سیاستی، «اقتصاد سیاسی» انتخاب‌های دولت با محوریت مقولاتی مانند انتخابات و جلب آرای عمومی، پاسخگویی به مطالبات طبقات اجتماعی خاص یا وجود تعارض منافع شدید در میان تصمیم‌گیران را لحاظ کنیم، پیچیدگی و دشواری انتخاب‌های عادلانه و کارآمد برای نهاد دولت در جوامع امروز …
خروج: فرمان کرونا به فعالین بازار کار
سرانجام اولین گزارش از وضعیت بازار کار ایران بعد از آغاز بحران شیوع ویروس کووید ۱۹ از سوی «مرکز آمار ایران» منتشر شد. «نتایج گزارش نیروی کار بهار ۱۳۹۹» اولین آثار بحران کرونا بر وضعیت اشتغال و ساختار عرضه و تقاضا در بازار کار ایران را نشان می دهد؛ زیرا طبق استانداردهای سازمان بین‌المللی کار، داده های گزارش فصلی نیروی کار در دومین و سومین هفته از دومین ماه هر فصل گردآوری می شود و بدین‌جهت داده‌های گزارش زمستان ۱۳۹۸، قبل از آغاز رسمی بحران شیوع کووید ۱۹ بود. وضعیت شاخص های کلیدی بازار کار، یکی از دغدغه های اقتصادی-اجتماعی …
آسیب شناسی آموزش رسمی عمومی از منظر عدالت آموزشی در دوران شیوع کرونا
آموزش رسمی عمومی (آموزش و پرورش) با خبر شیوع بیماری کرونا در ایران، وارد یک شوک سنگین شد. با توجه به سرعت شیوع بیماری، مدارس به سرعت تعطیل شدند و این تعطیلی به صورت مستمر و در شرایط ابهام آلودی تاکنون تمدید شده است. این تعطیلات کوتاه مدت و تمدیدهای ابهام آلود آن، باعث شد که جامعه آموزشی ایران، شرایط را گذرا فرض کرده و عمدتا به دنبال بازگشت به شرایط عادی بودند در حالی که به نظر می رسد تا پایان سال تحصیلی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ همچنان جامعه ایرانی، با مسئله کرونا مواجه باشد. پس نیاز است تا آموزش رسمی عمومی …
«قانون کار» در دو راهی
برخی آن را عامل بیکاری برمی‌شمارند و برخی زمینه‌ساز استثمار و ظلم به کارگران و مستضعفین. گرایش‌های سرمایه‌سالارانه از چسبندگی و عدم انعطاف‌پذیری بازار کار به‌واسطه آن سخن می‌گویند و طرفداران موسوم به جناح چپ و سوسیال اقتصادی، آن را قانونی ظاهراً حمایتی از کارگر، اما برای توجیه ظلم به کارگران برمی‌شمارند. مشهور است که هر قانونی را برندگان و بازندگانی است اما این قاعده در مورد «قانون کار» جمهوری اسلامی ایران چندان صادق نیست چراکه در مورد این قانون نوعی احساس نارضایتی عمومی وجود دارد. کارگران به ابهام‌های مربوط به موادی همچون ماده ۷ و ۲۷ و ۴۱ در …
تراژدی کارگران در «کارخانه آمریکایی»؛ آرمان‌شهری که محقق نمی‌شود!
مستند «کارخانه آمریکایی» برترین مستند اسکار ۲۰۲۰، اثری غم‌انگیز و قابل‌تأمل پیرامون کار، انسان و سرمایه‌داری جهانی شده معاصر در بستر تنوع فرهنگی است. «کارخانه آمریکایی» (American Factory)، قصه کار و سرمایه است؛ روایت سرمایه‌داری در اقتصاد جهانی‌شده. فیلم اهمیتش قبل از اکران را به‌واسطه اسم‌هایی داشت که پشت آن دیده می‌شد؛ اولین فیلم «باراک اوباما» رئیس‌جمهور سابق آمریکا پس از خروج از کاخ سفید که نامش تنها اسم مشهور در میان سازندگان این مستند نبود؛ زوج کارگردان این مستند یعنی «استیون بوگنار» و «جولیا ریچرت»(Steven Bognar and Julia Reichert) هم از فیلمسازان کهنه‌کار و مهم با درون‌مایه نقد «سرمایه‌داری» …
سوخت مردم؛ سوخت دولت
مشهور است که از معجزه‌های زمان آن است که هر چه در مدار آن طی می‌کنی، کمتر غافلگیر می‌شوی و کمتر رویدادی غافلگیر و بهت‌زده‌ات می‌کند. اما به نظر می‌رسد هم چنان خرد جمعی و بنیه کارشناسی نظام تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری کشور، به‌صورت فزاینده پتانسیل خلق تعجب و حیرت ما را دارد. اجرای مصوبه شهریورماه سران قوا در مورد اصلاح قیمت بنزین در ساعت صفر ۲۴ آبان‌ماه، آخرین نمونه از این غافلگیری است. به نظر می‌رسد شدت این غافلگیری به حدی است که علاوه بر مردم، خود دولت و شخص رئیس‌جمهور نیز دچار غافلگیری شده است. حداقل این بهت و …
حکمرانی نرم به زبان شاخص‌ها
نگاهی به عملکرد کشورمان طبق شاخص‌های ترکیبی جهانی، نشان می‌دهد ایران در زمینه‌های مختلف اجتماعی و اقتصادی در وضعیت چندان مقبولی قرار ندارد. به‌عنوان مثال، از منظر شاخص پیشرفت اجتماعی در رتبه ۸۸، یا شاخص آزادی اقتصادی در رتبه ۱۵۵ قرار دارد و عمدتا کشورهای اسکاندیناوی در رتبه‌های نخست قرار دارند. از منظر شاخص‌های اجتماعی نیز به‌عنوان مثال، ایران در جایگاه صدوهشتمین کشور شاد جهان (۱) قرار دارد، حال آنکه کشورهایی مانند فنلاند و دانمارک در رتبه‌های نخست قرار دارند. جالب‌تر اینکه حتی در شاخص اقتصاد اسلامی نیز ایران نه بین کشورهای اسلامی و نه در جهان جایگاه مناسبی ندارد؛ …
