مقایسه بین‌المللی شاخص ترکیبی عدالت در حوزه «آموزش»
از سری گزارش‌های «رصدخانه عدالت اجتماعی»
در این گزارش -که مستخرج از سلسله گزارش‌های رصدخانه عدالت اجتماعی است- براساس سنجه‌هایی که در ادامه معرفی شده‌اند، شاخص ترکیبی عدالت در حوزه «معیشت و نیازهای اساسی (رفاه عمومی)» محاسبه شده است. داده‌های این گزارش از ۱۰ پایگاه معتبر بین‌المللی دریافت و سپس شاخص ترکیبی مذکور محاسبه و مقدار آن بین ۰ تا ۱۰ نرمال‌سازی شده است؛ هر چه از مقادیر پایین (صفر) به مقادیر بالا (۱۰) حرکت کنیم، نشان از بهبود نسبی شاخص عدالت است.
در نمودار فوق وضعیت ایران در مقایسه با ۴ کشور دیگر در حوزه عدالت آموزشی قابل مشاهده است. کشور آمریکا در بحث آموزش از سایر کشورها و علیالخصوص نروژ وضعیت بهتری دارد. علیرغم اینکه وضعیت کشور ایران در این بعد وخیم نیست، اما به نسبت کشورهای دیگری وضعیت قابل قبولی دیده نمیشود. همچنین کشور نروژ روندی نزولی دارد که قابل توجه است.
سنجه‌های شاخص ترکیبی عدالت آموزشی:
- نرخ بی‌سوادی بزرگسالان: درصد افراد بالای ۱۵ سال که سواد خواندن یا نوشتن ندارند. این سنجه زیرمجموعه شاخص پیشرفت اجتماعی است و جهتی منفی دارد.
- میزان مخارج دولت در آموزش: درصدی از مخارج دولت که در امور تحصیلی دانشآموزان در مقطع ابتدایی صرف میشود. به طور دقیق‌تر مخارج سرانه دولت به ازای هر دانشآموز به نسبت تولید ناخالص داخلی به ازای هر نفر. هر چه این سنجه عدد بالاتری را نشان بدهد، مشخص است که سرمایهگذاری بر روی آموزش بیشتر است و لذا این سنجه جهتی مثبت دارد.
- میانگین گذران تحصیل: متوسط سالهایی که افراد بالای ۲۵ سال صرف تحصیل نمودهاند. این سنجه زیرمجموعه برنامه توسعهای سازمان ملل یونسکو است و جهتش مثبت است.
- زنان بی‌سواد: تعداد زنانی که در مدارس تحصیل نکردهاند به نسبت کل زنان. این سنجه زیرمجموعه شاخص جهانی پیشرفت اجتماعی است و جهتی منفی دارد.
- نرخ ثبتنام در تحصیلات اولیه: میزان ثبتنام در مدارس ابتدایی از کل جمعیت در سن مدرسه. به عبارت دقیق‌تر تعداد افرادی که در سن مدرسه هستند و در مدرسه ثبتنام میکنند به نسبت کل افراد در سن مدرسه. این سنجه جهت مثبتی دارد.
- نرخ ثبتنام در تحصیلات ثانویه: مشابه مورد ۵٫ این سنجه نیز در نشانگرهای توسعه وجود داشته و جهتی مثبت دارد.
