مقایسه بین‌المللی شاخص ترکیبی عدالت در حوزه «معیشت و نیازهای اساسی (رفاه عمومی)»
از سری گزارش‌های «رصدخانه عدالت اجتماعی»
در این گزارش -که مستخرج از سلسله گزارش‌های رصدخانه عدالت اجتماعی است- براساس سنجههایی که در ادامه معرفی شده‌اند، شاخص ترکیبی عدالت در حوزه «معیشت و نیازهای اساسی (رفاه عمومی)» محاسبه شده است. داده‌های این گزارش از ۱۰ پایگاه معتبر بین‌المللی دریافت و سپس شاخص ترکیبی مذکور محاسبه و مقدار آن بین ۰ تا ۱۰ نرمال‌سازی شده است؛ هر چه از مقادیر پایین (صفر) به مقادیر بالا (۱۰) حرکت کنیم، نشان از بهبود نسبی شاخص عدالت است.
در نمودار فوق وضعیت ایران در مقایسه با ۴ کشور دیگر در بعد سطح معیشت و تامین نیازهای اساسی (رفاه عمومی) از قبیل عدم فقر، زیرساخت‌ها و نیازهای اولیه از قبیل مسکن قابل مشاهده است. متاسفانه به دلیل رشدهای منفی اقتصادی در دهه اخیر وضعیت این سنجه در ایران نامناسب است. همچنین افزایش گروههای فقیر و کمبود دسترسی به مسکن به وخامت وضعیت این سنجه برای کشور افزوده است و در سالهای اخیر از کشورهای ترکیه و مالزی نیز بدتر شده است.
سنجههای شاخص ترکیبی توزیع درآمد و نابرابری:
- نرخ فقر: تعداد افراد فقیر را در کل جمعیت نشان میدهد. معیار فقیر بودن نیز داشتن درآمدی کمتر از ۱٫۹ دلار، ۳٫۲ دلار و ۵/۵ دلار بر اساس برابری قدرت خرید است که در این پژوهش از ۳٫۲ دلار استفاده شده است.
- شدت فقر: بیانگر فاصله افراد از خط فقر است. یعنی آیا همه نزدیک خط فقر هستند و فقر آنها اندک است یا اینکه فاصله آنها با خط فقر زیاد بوده و درنتیجه شدت فقر فقیران بیشتر است.
- سوء تغذیه: این سنجه میزان شیوع سوء تغذیه را نشان میدهد. درصدی از جمعیت که مواد غذایی لازم را مصرف نمیکنند. مواد غذایی لازم بر اساس میزان کالری مورد نیاز بدن تعریف میشود.
- کیفیت زیرساخت‌ها: این سنجه نشانگری است از وضعیت کل زیرساخت‌ها در یک کشور. مثلا درصد تعداد افرادی که به تلفن ثابت دسترسی دارند یکی از شاخصهای اندازه‌گیری کیفیت زیرساخت‌ها است.
- تولید سرانه: این سنجه تولید به ازای هر نفر را نشان میدهد (کل تولید ناخالص هر کشور تقسیم بر جمعیت) برای اینکه این اعداد قابل مقایسه باشند از دلار برابری قدرت خرید استفاده میشود.
- مسکن: این سنجه زیرمجموعه شاخص پیشرفت اجتماعی است و وضعیت مسکن را در هر کشور نشان میدهد.
- شاخص اجاره مسکن: این شاخص توسط موسسه نامبئو (Numbeo institute) تولید شده و وضعیت اجاره مسکن را در کشورها نشان میدهد.
- شاخص هزینههای زندگی: به طور مشابه، این سنجه نیز توسط موسسه نامبئو تولید شده و وضعیت هزینههای زندگی را در کشورها نشان میدهد.
(سنجههایی که مفهوماً امکان قرارگیری در این بخش را داشتند ولی به علت نبود داده حذف شدند: * سنجه حاشیه‌نشینی یا شرایط بد وضعیت مسکن * شاخص توانپذیری مسکن * سنجههای تعداد خانه به ازای هر نفر و نسبت افراد مالک و مستاجر)
