پرتویی از عدالت در اندیشه آیت‌الله طالقانی(ره)
مقدمه یکی از شخصیت‌های برجسته روشنفکری دینی در دوران معاصر، فقیه مجاهد آیت‌الله سیدمحمود طالقانی(ره) است. مجاهدی که بخش زیادی از عمر خود را به مبارزه با ظلم اختصاص داد. به تعبیر امام راحل(ره) «یک‌عمر در جهاد و روشنگرى و ارشاد گذراند. او یک شخصیتى بود که از حبسى به حبس و از رنجى به رنج دیگر در رفت و آمد بود؛ و هیچ‌گاه در جهاد بزرگ خود سستى و سردى نداشت»[۱] و بدین‌جهت او را برای اسلام به‌منزله «ابوذر زمان» دانست و زبانش را چون شمشیر مالک اشتر بُرنده و کوبنده توصیف نمود[۲]. آیت‌الله طالقانی، سلوک خاصی در تبیین …
امام خمینی و تنگه های احد انقلاب
در چهل‌سالگی انقلاب اسلامی و مرور همه فراز و نشیب‌های طی شده، به نظر می‌رسد هنوز تنگه‌های احدی برای انقلاب وجود دارد که باید بیش‌ازپیش به آن‌ها توجه کرد. یکی از چالش اصلی همه تحولات بزرگ اجتماعی- ازجمله انقلاب‌ها- صیانت از جهت‌گیری‌های اصلی آن است. چالش ثبات و پایداری در اهداف، آرمان و مسیر دستیابی به آن‌ها جزو حیاتی‌ترین چالش‌ها هستند. پیامد عدم صیانت از این ثبات، تبدیل‌شدن یک انقلاب به ضد خودش خواهد بود. طبیعی است که هر انقلابی در مراحل مختلف رشد و بلوغ خود در معرض بحران‌ها و آسیب‌هایی مختلفی خواهد بود که برخی محسوس و برخی …
رونق تولید، بسط عدالت
آنچه در ادامه می آید، مصاحبه تحریریه نشریه عدالت اجتماعی با دکتر عادل پیغامی پیرامون رونق تولید و نسبت آن با عدالت اجتماعی است. عدالت اجتماعی به عنوان ارزشی فراگیر و حاکم بر همه ارزش های اجتماعی، رونق تولید را جهت دهی کرده و ضامن رونقی از تولید خواهد بود که پیشرفت حقیقی کشور را به دنبال خواهد داشت. در این مصاحبه تلاش شده است تا نسبت رونق تولید و عدالت اجتماعی مورد کنکاش قرار گرفته و ابعاد جدیدی از این نسبت عرضه شود. به‌عنوان پرسش نخست، به نظر شما زمینه های تأکید مجدد رهبر انقلاب بر مقوله تولید …
کار به افق ساعت: در جستجوی دستمزد منصفانه
الگوی کار و اشتغال انسانی در سده های گذشته، تحولات زیادی به خود دیده است. بشر در دوره های تاریخی مختلف، دارای الگوی کاری خاص و تعین یافته و به‌تبع آن، نظام جبران خدمات، دستمزد یا پاداش متمایز بوده است. آنچه در عصر برده داری، الگوی غالب کاری بود بر مبنای مالکیت برده تعریف می شد و به‌تبع کار او، برای صاحب برده بود. کسی که مالک یک برده بود، مالک دستاوردهای کاری او نیز بود. ازاین‌جهت، مفهوم جبران خدمات متداول مطرح نبود و مالک برده، عهده دار معیشت و زندگی روزمره «برده» تلقی می شد؛ اما خبری از دستمزد …
بحران و آدرس های نادرست
بحران و آدرس های نادرست؛ تأملی در گفتارهای حجت الاسلام پناهیان پیرامون حوزه اقتصاد در دهه اول محرم ۹۷ حجت الاسلام علیرضا پناهیان، خطیب توانا و پرنفوذ به ویژه در میان جمعی از جریان حزب اللهی است. دهه اول محرم ۹۷ سخنان او در دانشگاه امام صادق(ع) حول سبک زندگی بود. به فراخور حال و اوضاع اقتصادی و اجتماعی کشور و البته سیر طراحی شده بحث خود در مورد موضوع سبک زندگی، سخنرانی او در سه شب پایانی، رنگ و بوی اقتصادی گرفت. بعد از تفکر انتقادی، پذیرش کارهای سخت و ترک روحیه عافیت طلبی و نظم، اصل موضوعه چهارم سبک …
نسبت سنجی تاریخ و عدالت
شاید در نگاه اول، نسبت و رابطه مشخصی بین تاریخ و عدالت به ذهن نرسد. اما با کمی تامل می توان محورهای متعددی را دریافت که برخی قریب و برخی برای ذهن، بعید هستند. نزدیک ترین رابطه را می توان در تعریف تاریخ به عنوان یک منبع غنی از مسائل و تطورات موضوعی حوزه عدالت دانست. واکاوی تاریخ، تجربه گرانسنگی از اقدامات عدالت خواهانه و تجارب موفقیت و شکست آنان را به نمایش می گذارد. این امر لزوم مطالعات تاریخی در عدالت پژوهی را گوشزد می کند. اما فارغ از منبع بودن تاریخ، چه نسبت های دیگری را می توان …
سنجش پیشرفت و عدالت پس از انقلاب اسلامی
سنجش پیشرفت و عدالت پس از انقلاب اسلامی؛ پیچ تاریخی و آفت ارتجاع در حکمرانی عادلانه گذری در اندیشه حضرت آیت الله خامنه ای مدظله العالی مسئله اول: نسبت پیشرفت و عدالت کشور نیازمند پیشرفت است و پیشرفت حقیقی بدون عدالت نه مطلوب و نه ممکن خواهد بود (۰۲/۰۶/۱۳۸۷). پس پیشرفت باید در سایه عدالت اجتماعی انجام گیرد (۱۸/۰۲/۱۳۸۴). اصل قضیه این است که اگر ما کم داشته باشیم، اما عادلانه عمل کنیم، به‌مراتب ترجیح دارد بر اینکه زیاد داشته باشیم و غیرعادلانه عمل کنیم. هدف، زیاد داشتن نیست. هدف، عدل است (۱۷/۱۰/۱۳۷۱). به عبارت دیگر، عدالت خود معیار …
بخل، ایمان به غیب و مسئله عدالت
عدالت اجتماعی ستون فقرات حیات انسانی است و بدون آن، قوام یافتگی جامعه انسانی دچار مشکل می شود. از این منظر است که بزرگترین هدف اجتماعی انبیاء برقراری عدالت اجتماعی بیان شده است: لقد ارسلنا رسلنا بالبینات و انزلنا معهم الکتاب و المیزان لیقوم الناس بالقسط (حدید/۲۵). اما برقراری عدالت با دو چالش جدی مواجه است: ۱٫ طاغوت که عدالت را به ضرر خود می داند و سعی دارد تا جامعه انسانی را به استثمار خویش درآورد. از این روست که برای برقراری عدالت اجتماعی، جهاد لازم است: و انزلنا الحدید فیه باس شدید و منافع للناس و لیعلم الله …
عدالت و ربا
سیری در ایات قران نشان دهنده روش عادلانه آن در همه موضوعات است در حقیقت قران با ملاک عدالت به تفسیر وقایع و تحکیم نظامات اجتماعی پرداخته است و در صدور احکام نیز شاخص عدالت را در نظر داشته است. البته منطق قران در باب عدالت و چگونگی تحلیل مسئله در قران، کاملا منحصر به فرد و برآمده از روح توحیدی قران می باشد حرمت ربا از دید قران یکی از شدیدترین مناهی می باشد و در ایات مختلفی قران کریم به نهی از ربا و تحریم آن پرداخته است کما اینکه ربا خواری را در حکم جنگ با خدا …
