نشست تخصصی نقد و بررسی کتاب «شاخصی برای عدالت»
موضوع شاخص‌های عدالت اجتماعی، به بهانه انتشار کتاب «شاخصی برای عدالت» دستور جلسه این هفته «اندیشکده عدالت مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت» بود. این جلسه که به درخواست اندیشکده عدالت برگزار شد، اعضای هسته عدالت‌پژوهی مرکز رشد همراه با آقای دکتر خاندوزی- از نویسندگان کتاب- توضیحات تفصیلی پیرامون سیر و فرآیند کتاب «شاخصی برای عدالت» ارائه کردند.
در ابتدای این نشست که با حضور رئیس ( حجت الاسلام و المسلمین دکتر میرمعزی) و اعضای اندیشکده (همچون آقایان دکتر عیوضلو، دکتر میرسندسی، دکتر علیخانی، دکتر برزگر، دکتر پورعزت) برگزار شده بود، آقای سرآبادانی؛ یکی از نویسندگان کتاب و پژوهشگر هسته عدالت‌پژوهی مرکز رشد، مقدماتی را پیرامون نقش و اهمیت جایگاه شاخص‌ها در ادبیات حکمرانی بین‌المللی بیان کردند. همچنین مروری کوتاه و نسبتاً جامع بر ادبیات حوزه شاخص‌های عدالت در دنیا و کشور خودمان انجام گرفت و گونه‌شناسی فعالیت‌های صورت گرفته در حوزه شاخص‌های عدالت ارائه شد.
در ادامه، آقای دکتر خاندوزی؛ عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی، با مرور سیر فرآیند پژوهش حاضر و مسیر تبدیل مبانی نظری به معیارها، قواعد و شاخص‌ها، به بررسی اندیشه شش متفکر اسلامی اشاره کرده و جمع‌بندی اولیه از آن کار را به عنوان مبنای عمل تدوین ابعاد و حوزه‌ها برشمردند. از سوی دیگر، ایشان با معرفی اجمالی سه رکن اصلی مبانی نظری(قوام دولت، قوام مال و قوام نسل)، ۱۷ حوزه مشخص شده در کتاب را مورد بررسی قرار دادند. در نهایت نیز برخی از مصادیق ۱۳۲ سنجه تدوین شده را بیان کردند.
در بخش پایانی ارائه نیزنتایج بدست آمده از رصد و پایش شاخص‌های مذکور در بازه ۱۰ ساله ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۵، مورد بحث و بررسی قرار گرفتند.
بخش دوم این نشست، نقد و بررسی کتاب «شاخصی برای عدالت» از سوی اعضای اندیشکده عدالت بود. اساتید حاضر در جلسه بالاتفاق ضمن تشکر و قدردانی از انجام چنین کار پرزحمت و علمی، نکات و ملاحظات تکمیلی خود نسبت به ارتقای کیفی کتاب را بیان کردند.
اهم این نکات عبارتند از:
- ضرورت تنقیح بیشتر نظریه اسلامی عدالت مبنا برای تدوین شاخص‌ها
- توسعه و بسط متفکران دینی انتخاب شده جهت ارتقای نظریه مبنا و پایه در طراحی شاخص‌ها
- توجه به سیر منطقی مکانیسم سرریز مبانی نظری به معیارها و سنجه‌ها
- لزوم توجه و سنجش ادراک و احساس مردم از عدالت
- عدم ضرورت پرداختن به اندیشه دینی برای عدالت و توجه به مفاهیم عرفی آن
- نحیف بودن شاخص‌ها و ادبیات آن در بخش‌های غیراقتصادی شاخص ترکیبی کل
- لزوم استفاده از گستره وسیع نظرات و اندیشمندان حوزه عدالت
- توجه هرچه بیشتر به ابعاد فرهنگی عدالت در شاخص‌های تدوین شده
- استفاده از ظرفیت افراد میان رشته‌ای برای تکمیل شاخص‌ها و سنجش نهایی
- ضرورت تسلط بر نظریه‌های غربی برای مسئله‌شناسی دقیق‌تر عدالت در حوزه‌های مختلف
بعد از سخنان کارشناسان و اعضای اندیشکده عدالت، نویسندگان کتاب با بیان اینکه اثر حاضر اساساً بدنبال ادراک سنجی عدالت نبوده و قصد رصد وضعیت واقعی عدالت در کشور را دارند تصریح کردند که بحث ادراک سنجی اگرچه مهم ولی در وضعیت فعلی جزو اولویت‌های این تحقیق نیست. همچنین در زمینه مبانی نظری نیز دلالت‌های و نکاتی از اندیشه برخی از متفکران دینی بیان شد. علاوه بر آن بر، لزوم توجه به ابعاد غیراقتصادی در مدل نیز مورد تصریح نویسندگان قرار گرفت و امید است که در نسخه‌های بعدی تکمیل و ارتقا پیدا کند.
