عصیان روی خط موازی؛ تأملی بر مینی سریال «بازی مرکب»
«تلاش به‌منظور یافتن گزینه بدیلی به‌جای سرمایه‌داری، کار بی‌ثمری است؛ آن‌هم در جهانی که نظام سرمایه‌داری کاملاً بر آن سیطره یافته است و هیچ بحران آخری نه در افق دیده می‌شود و نه در خیال می‌گنجد. گزینه سوسیالیسم اعتبار خود را ازدست‌داده است و جنبش‌های ضد سرمایه‌داری نیز ظاهراً راه به‌جایی نخواهند برد، زیرا هیچ گزینه معتبر و سازنده‌ای که با الگوهای موجود تولید و مصرف همخوانی داشته باشند، ارائه نداده‌اند. بنابراین آن‌ها که در پی اصلاح جهان‌اند، باید توجه خود را به ظرفیت‌های تغییر درون سرمایه‌داری معطوف کنند». جملات فوق، برگرفته از بخش پایانی کتاب برجسته «سرمایه‌داری» نوشته «جیمز …
شباک: داده‌های آماری تملک شخصی افراد نیست/ نیازمند تحول در فرهنگ دستگاه‌ها برای تبادل داده‌ها هستیم
آئین رونمایی از گزارش جدید هسته عدالت‌پژوهی مرکز رشد با عنوان «سنجش عدالت اجتماعی در ایران» چهارشنبه دهم دی‌ماه با حضور دکتر اشکان شباک رئیس پژوهشکده آمار وابسته به مرکز آمار ایران برگزار شد. کشور برای پیشرفت همه‌جانبه، نیازمند آمار است دکتر اشکان شباک ضمن تقدیر از «هسته عدالت‌پژوهی مرکز رشد» بابت تداوم فعالیت در عرصه شاخص‌سازی عدالت اجتماعی گفت: «مسئله آمار و اهمیت آن برای نظام تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری کشور برای همگان امروز به‌عنوان یک ضرورت و باور قلبی وجود دارد. مسئله اصلی سخن از میزان توجه عملیاتی به این باور قلبی است که خوشبختانه در سال‌های اخیر نیز …
معمای افزایش حقوق عادلانه در بودجه سال صفر
دولت‌ها انتخاب‌های خود را در حیطه‌های مختلف نه از میان گزینه‌های خوب و بد؛ بلکه از میان گزینه‌های بد و بدتر انتخاب می‌کنند. این وضعیت ازآن‌جهت رخ‌داده که نهاد «دولت» در جامعه کنونی، ظرفیت‌های محدودی جهت انجام کارهای خوب دارد؛ اما قابلیت‌های گسترده‌ای برای خلق فاجعه از خود ارائه می‌دهد. اگر فراتر از تحلیل عقلایی گزینه‌های سیاستی، «اقتصاد سیاسی» انتخاب‌های دولت با محوریت مقولاتی مانند انتخابات و جلب آرای عمومی، پاسخگویی به مطالبات طبقات اجتماعی خاص یا وجود تعارض منافع شدید در میان تصمیم‌گیران را لحاظ کنیم، پیچیدگی و دشواری انتخاب‌های عادلانه و کارآمد برای نهاد دولت در جوامع امروز …
بازنشستگی یک قانون
سی‌سالگی قانون کار ۲۹ آبان ماه ۱۳۶۹ یکی از چالش‌برانگیزترین قوانین اقتصادی کشور در «مجمع تشخیص مصلحت نظام» به تصویب رسید. «قانون کار» به‌عنوان یکی از قوانین پایه در تنظیم مناسبات و تعاملات اقتصادی، دارای تبعات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی متعددی است. روایت تکوین و تصویب این قانون در دهه ۶۰ شمسی و آنچه در سی سال گذشته بعد از تصویب آن رخ داده است، هم برای مناسبات کار و کارگری جامعه ما و هم به‌صورت کلی برای نظام‌سازی اسلامی در سایر عرصه‌های اجتماعی قابل‌تأمل و دقت است. تا پیش از انقلاب اسلامی، «قانون کار» کشور مصوب سال ۱۳۳۷ بود …
پرتویی از عدالت در اندیشه آیت‌الله طالقانی(ره)
مقدمه یکی از شخصیت‌های برجسته روشنفکری دینی در دوران معاصر، فقیه مجاهد آیت‌الله سیدمحمود طالقانی(ره) است. مجاهدی که بخش زیادی از عمر خود را به مبارزه با ظلم اختصاص داد. به تعبیر امام راحل(ره) «یک‌عمر در جهاد و روشنگرى و ارشاد گذراند. او یک شخصیتى بود که از حبسى به حبس و از رنجى به رنج دیگر در رفت و آمد بود؛ و هیچ‌گاه در جهاد بزرگ خود سستى و سردى نداشت»[۱] و بدین‌جهت او را برای اسلام به‌منزله «ابوذر زمان» دانست و زبانش را چون شمشیر مالک اشتر بُرنده و کوبنده توصیف نمود[۲]. آیت‌الله طالقانی، سلوک خاصی در تبیین …
ما و هفت‌تپه تحریف؛ اندر حکایت خصوصی‌سازی کار، پول و آموزش و تحریف‌های آن
چالش نظام مند با خصوصی‌سازی فهم عمیق و جامع ازآنچه در سطح نمادین حیات اجتماعی در حال وقوع است، درگرو درک ریشه‌ها و بنیادهای شکل‌دهنده به این سطح ظاهری است. چه‌بسا همه مناسبات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی داخل کشور اجزایِ یک «کل» و از نتایج یک«رابطه» باشند. این آگاهی نظام‌مند از مسائل اجتماعی کشور موجب می‌شود از ارائه نسخه‌های موضعی، یک‌سویه، ناکارآمد و تشدیدکننده وضعیت پرهیز شود و با درکی منسجم و هماهنگ، مسیر درستی برای درک علل مسائل اتخاذ و نسخه‌های مناسبی برای حل مسئله پیشنهاد شود. آنچه در بیش از سه دهه گذشته به نحو جدی مناسبات …
خروج: فرمان کرونا به فعالین بازار کار
سرانجام اولین گزارش از وضعیت بازار کار ایران بعد از آغاز بحران شیوع ویروس کووید ۱۹ از سوی «مرکز آمار ایران» منتشر شد. «نتایج گزارش نیروی کار بهار ۱۳۹۹» اولین آثار بحران کرونا بر وضعیت اشتغال و ساختار عرضه و تقاضا در بازار کار ایران را نشان می دهد؛ زیرا طبق استانداردهای سازمان بین‌المللی کار، داده های گزارش فصلی نیروی کار در دومین و سومین هفته از دومین ماه هر فصل گردآوری می شود و بدین‌جهت داده‌های گزارش زمستان ۱۳۹۸، قبل از آغاز رسمی بحران شیوع کووید ۱۹ بود. وضعیت شاخص های کلیدی بازار کار، یکی از دغدغه های اقتصادی-اجتماعی …
دکتر خاندوزی: دستمزد عادلانه، مهم‌ترین متغیر در کسب رضایت عامه از نظام اقتصادی و سیاسی است
آیین رونمایی از گزارش «دستمزد عادلانه» به همت هسته عدالت‌پژوهی مرکز رشد دانشگاه امام صادقعلیه‌السلام، عصر سه‌شنبه ۲۰ خرداد با حضور دکتر سید احسان خاندوزی، نماینده مجلس شورای اسلامی در سالن شهید مطهری دانشگاه امام صادق علیه‌السلام برگزار شد. دکتر خاندوزی در ابتدای این نشست با تقدیر از گزارش تولید شده از سوی «هسته عدالت‌پژوهی مرکز رشد» پیرامون مقوله «دستمزد عادلانه» گفت: «زمانی که این گزارش را ورق می‌زدم، تأسف خوردم که چرا در نظام سیاست‌گذاری و دستگاه‌های رسمی کشور ما، چنین پرسش‌هایی برای تدوین قوانین و مقررات وجود ندارد و پاسخ‌هایی به این پرسش‌ها آماده نمی‌شود». وی با اشاره …
مطهری و نگاه سوم به انسان: صنعت، تربیت یا رشد
بزرگ‌ترین راز آدمی، پی بردن به ماهیت و هویت خویش است. انسان به‌عنوان فهرست عالم هستی موجودی همچنان ناشناخته است و در این مسیر، شناخت گستره وجودی آن سخت و دشوار می‌نماید. شهید مطهری با طرح نظریه فطرت کوشش نمود دیدگاه جدیدی در حوزه انسان‌شناسی اسلامی ارائه نماید و در آن از دوگان «صنعت-تربیت» برای طرح نگاه خود به موضوع انسان به‌طور عام و حوزه تعلیم و تربیت به‌طور خاص بهره گیرد. شهید مطهری در ابتدای طرح و ارائه نظریه فطرت، از یک مقایسه میان دو مفهوم تربیت و صنعت استفاده کرده اند. ایشان در تمایزی مفهومی میان تربیت و …
آینده‌پژوهی مقوله «کار»: تأملی برای الگوی پایه پیشرفت
مقدمه؛ چرا آینده دنیای کار مهم است؟ یکی از موضوعاتی که در هر پنج بخش اصلی «الگوی پایه پیشرفت»، مورد کم‌توجهی قرار گرفته، موضوع «کار» است. کار در نظام فکری اسلام و به‌طور خاص در نظام اقتصادی آن، از جایگاهی بی‌بدیل و اهمیتی کم‌نظیر برخوردار است. «کار»، یگانه عامل حقوق مکتسبه انسانی، ریشه اصلی مالکیت و عامل اصلی خلق ارزش است و بدین‌جهت، در نظام سهم‌بری نهاده‌های تولید که سهم هر یک از عوامل تولید، مشخص و معین می‌گردد، بالاترین مزیت‌ها و امتیازها، برای عنصر «کار» تعریف و معین گردیده است [۱]. ارزش ذاتی کار به‌عنوان فعل اصلی و هویت‌بخش انسانی، …
